Δευτέρα 7 Απριλίου 2008

Τι εστί ορισμός;

Γεια σας, αγαπητοί αναγνώστες. Από αυτό το ιστολόγιο θα επιδιώκω να δίνω ορισμούς σε διάφορους όρους. Λογικό είναι, λοιπόν, να ξεκινήσω ορίζοντας τον ορισμό. Σε αυτό το σημείο, ένα από τα δυσκολότερα προβλήματα αυτής της διεργασίας κάνει την εμφάνισή του για πρώτη φορά: οι κύκλοι. Από τη στιγμή που για να ορίσουμε έναν όρο, ένα σύμβολο δηλαδή, θα χρησιμοποιήσουμε άλλα σύμβολα, δεν πρέπει να τα ορίσουμε και αυτά; Ομοίως, δε θα πρέπει μετά να ορίσουμε και τα σύμβολα που χρησιμοποιήσαμε για να ορίσουμε τα σύμβολα που χρησιμοποιήσαμε για να ορίσουμε τον πρώτο όρο; Αυτό συνεχίζεται επ' άπειρο.

Έτσι, είμαστε αναγκασμένοι είτε να σταματήσουμε να ορίζουμε είτε να φτάσουμε να κάνουμε κύκλους με τους ορισμούς, χωρίς να καταλήγουμε πουθενά. Αλλά δεν είναι έτσι ακριβώς τα πράγματα. Αυτή τη στιγμή, αποτυπώνω τις σκέψεις μου σε μια γλώσσα, ένα συμβολικό τρόπο επικοινωνίας. Αποτυπώνω τις σκέψεις μου και τις δημοσιεύω αναμένοντας ότι όταν κάποιος έχει διαβάσει μέχρι αυτό το σημείο, θα έχει κατανοήσει τις παραπάνω σκέψεις μου, σε ένα βαθμό. Είναι παράλογο να το περιμένω αυτό; Η απάντηση στην προηγούμενη ερώτηση μοιάζει να είναι προφανώς "όχι" αλλά γιατί ακριβώς συμβαίνει αυτό;

Οι άνθρωποι έχουν την ικανότητα να αναγνωρίζουν σύμβολα και με με μη-συμβολικό τρόπο: με μοτίβα. Ο εγκέφαλός μας, ένα νευρωνικό δίκτυο, μπορεί μέσα από την επανάληψη ενός ερεθίσματος να μάθει να το αναγνωρίζει. Συνεπώς, όταν κάποιος διαβάζει αυτές τις λέξεις εδώ, το μυαλό του τις καταλαβαίνει και τις συνθέτει σε ένα βαθμό παράγοντας τελικά ένα αποτύπωμα της αρχικής ιδέας που έχω εγώ στο δικό μου μυαλό. Ένα νευρωνικό δίκτυο μπορεί να εκτελέσει τη διαδικασία της μάθησης για να αναγνωρίζει κάτι -ένα σύμβολο στη δική μας περίπτωση- αλλά εξαιτίας του τρόπου λειτουργίας του, δε μπορεί να το κάνει με ακρίβεια. Εδώ αρχίζει να γίνεται εμφανές πώς το πρόβλημα των κύκλων λύνεται καθώς και ποιο είναι το νόημα των ορισμών.

Ένας ορισμός είναι μια συμβολική περιγραφή ενός όρου. Ένας καλός ορισμός είναι τυπικός και φορμαλιστικός. Γιατί; Επειδή αυτό είναι που λείπει από τον τρόπο που αναγνωρίζει σύμβολα ο ανθρώπινος εγκέφαλος. Αν η διαδικασία μάθησης του ανθρώπινου εγκεφάλου ήταν σε θέση να αναγνωρίζει και να επεξεργάζεται τα αντικείμενα τα οποία μάθαινε με απόλυτη ακρίβεια, τότε δε θα υπήρχε ανάγκη για συμβολικούς ορισμούς.

Συνοψίζοντας, οι ορισμοί είναι μέρος της συμβολικής αναπαράστασης του κόσμου που έχουν οι άνθρωποι στο νου τους. Ο ρόλος αυτών των συμβόλων είναι να επαυξήσουν τη νοητική ισχύ των ανθρώπων καλύπτοντας τις εν γένει αδυναμίες του τρόπου λειτουργίας του εγκεφάλου τους. Πιο συγκεκριμένα, οι ορισμοί είναι το σύστημα που δικτυώνει αυτά τα σύμβολα. Για αυτό το λόγο, πιστεύω ότι η μελέτη και η εκτεταμένη χρήση τους είναι ωφέλιμη για τους ανθρώπους.